23 september 1944
Inleiding tot de inhoud
Op 14 september 1944 begint de bevrijding van Nederland; als eerste stad wordt Maastricht bevrijd. Maar de opmars van de geallieerden komt tot stilstand. Curt Bloch zal nog meer dan een half jaar moeten wachten voordat hij zijn schuilplaats kan verlaten. Toch deelt hij in de vreugde van de burgers van de eerste bevrijde stad van het land. “Arisch en nietarisch ras” voelen voor het eerst in vele jaren weer vreugde en geluk. In het gedicht drukt hij de hoop uit dat de bevrijding van Enschede snel zal volgen.
In het tweede gedicht reageert Curt Bloch op een krantenartikel waarin de huidige situatie aan het West- en Oostfront wordt vergeleken met de situatie in de jaren 1939/1940. Bloch ziet echter een klein verschil: de Duitse adelaar is nu “veel minder krachtig”, terwijl de vijanden van vandaag sterker zijn dan ooit tevoren. Nu, vijf jaar later, zullen ze “jullie de genadeslag geven”.
Het gedicht De angsten van Driekruis behandelt de zorgen van journalist Maarten van Nierop. (Hij ondertekende zijn bijdragen vaak met drie kruizen, vandaar dat Curt Bloch hem de naam “Driekruis” geeft.) De hoofdredacteur van het door de nationaalsocialisten gecontroleerde Twentsch Nieuwsblad vreest volgens Bloch voor chaotische omstandigheden als de Duitse troepen zich zouden terugtrekken. Van Nierop is bang dat ze dienst moeten doen als “hulptroepen” voor de “nieuwe bezetters” uit Groot-Brittannië en de VS en moeten vechten tegen het bolsjewisme. Zijn familie heeft hij al in veiligheid gebracht, “maar hij moet blijven, dat is pech.”
Op 23 augustus 1944 vond onder leiding van de Roemeense koning Michael I een staatsgreep plaats in het Koninkrijk Roemenië. Hiermee kwam een einde aan het militaire regime van maarschalk Ion Antonescu en aan het militaire bondgenootschap met nazi-Duitsland. Als gevolg hiervan ging Roemenië aan de zijde van de geallieerden deelnemen aan de oorlog. Curt Bloch vat de gebeurtenissen en hun impact op de buurlanden een maand later samen in een gedicht getiteld Balkanschemering.
Curt Bloch vermoedt: “Het oorlogsleed is snel voorbij.” Onder de vredesengelen beschouwden optimisten de terugkeer van vrede als een kwestie van uren, pessimisten spraken van weken, sceptici van dagen. Voor de aanstaande grote dag moeten de vredesengelen repeteren, want ze hebben hun liederen in de vele jaren vergeten. Als je ze nu hoort oefenen, klinkt het “wonderbaarlijk in onze oren.” Bloch kijkt vol verwachting er naar uit “dat hun opvoering moge slagen.”
De Duitse V2 (Vergeltungswaffe 2) werd ontwikkeld onder de aanduiding “Aggregat 4” en was ’s werelds eerste operationele korteafstandsraket met vloeibare brandstof. Onder de ontwikkelaars bevond zich Wernher von Braun, die later ook een leidende rol speelde bij de bouw van draagraketten voor NASA-missies. De nazipropaganda noemde de V2 een beslissend oorlogswapen. Curt Bloch betwijfelt deze optimistische vooruitzichten gezien het vluchtende Duitse leger en vraagt zich af: “Maar men ziet niets van V twee”. Het gebruik van deze raketten heeft echter meer dan 8.000 mensenlevens geëist.
