18 september 1943
Inleiding tot de inhoud
In “Roekeloos!(?)” vertelt Curt Bloch over een Turkse extreme duiker die het een uur onder water wilde volhouden en dit plan al na een kwartier opgaf. In de krant werd dit plan als roekeloos bestempeld, maar in vergelijking met zijn eigen situatie beschouwt Bloch deze actie als een grap. Want hij is nu al 13 maanden ondergedoken!
Met de Canzonetta Italiana zingt Curt Bloch een klaaglied voor de Italianen. Benito Mussolini zit in de gevangenis, Afrika en Sicilië zijn verloren, Hitler heeft het land grote ellende gebracht. De tekst eindigt met de conclusie: “Ach het is finito. Red er zich, wie kan.”
Men zag den Duce … is een gedicht waarin Curt Bloch iconische beelden van de Italiaanse dictator Benito Mussolini laat voorbijtrekken, zoals naast Adolf Hitler tijdens de vlootmanoeuvres, bij de kroning van koning Victor Emanuel tot keizer, of terwijl hij kinderhoofdjes aait. De “Duce” werd op vele manieren geportretteerd, behalve het beeld van zijn vertrek – Mussolini werd in juli 1943 afgezet en gearresteerd – dat werd mensen onthouden.
Curt Bloch portretteert Benito Mussolini als een megalomaan die loze beloften heeft gedaan en Italië volledig heeft gekraakt. In de loop van het gedicht De Duce arglistig ontvoerd! vat Bloch de gebeurtenissen van de recente geschiedenis samen: de koning heeft Mussolini op zijn plaats gezet en hem als een geesteszieke in een ziekenauto laten vervoeren. Dit plan had 20 jaar eerder moeten worden beraamd, vindt Curt Bloch.
Drie weken voor de publicatiedatum van dit tijdschrift stierf Koning Boris III, zijn mysterieuze dood is tot op de dag van vandaag niet opgehelderd. De tsaar van de Bulgaren had, ondanks zijn sympathieën voor Duitsland, het nazi-regime op twee essentiële punten geweigerd: de vernietiging van de Joden en de deelname aan een oorlog tegen de Sovjet-Unie. Curt Bloch gelooft in de moord op de koning en dat die moord verborgen moest worden gehouden. Voor Adolf Hitler was na Benito Mussolini nog een andere partner verloren. Hitlers vertegenwoordiger in Bulgarije, Bogdan Filow, moet nu de zesjarige zoon van Boris tot koning maken. Bloch hoopt op de dag dat de “Bulgaarse vrijheidsheld” en “De grootste der Bulgaren” terugkeert en aan de macht komt. Hij verwijst naar Georgi Dimitroff, die sinds 1934 in ballingschap in Moskou verblijft. In 1946 wordt Dimitroff daadwerkelijk premier van Bulgarije.
In het gedicht Met en zonder fantaisie neemt Curt Bloch de beschuldigingen van Joseph Goebbels over, die beweerde dat de Engelsen een gebrek aan verbeeldingskracht hadden in hun oorlogsvoering. Maar de rationele aanpak van de Britten staat, volgens Bloch, in contrast met de risicovolle strategie en hersenspinsels van Hitler – en is juist daarom succesvol. Degenen die echter fantasie missen, hoeven alleen de rapporten van het Duitse leger te lezen.
Curt Bloch plaatst zichzelf in de schoenen van iemand die door Hitler werd verblind. Hij gelooft dat al het kwaad tot een einde zal komen, Duitsland zal veranderen in een paradijs, iedereen zal in een Volkswagen rijden en prachtige reizen naar vreemde landen zal maken. Maar nu zingt men het Lied van een teleurgestelde, men is bedrogen, de glans is verdwenen. “Onze reisprijs was ons bloed.”
Zelfs als je de oorlog verliest en de zonen in de strijd vallen, volgens Curt Blochs beoordeling, blijft Duitsland stug vasthouden aan het motto “Keep smiling”. Zijn landgenoten veinzen optimisme alleen maar om hun eigen huid te redden, want wie twijfel uit over de overwinning wordt terecht gesteld. Dit uiterlijke glimlachen wordt afgedwongen, net als bij vrouwen in een showdansgroep.
In Nachtwacht 1943 geeft Curt Bloch ons een inkijkje in zijn innerlijke wereld. Hij slaapt weinig omdat hij voortdurend vreest ontdekt en gearresteerd te worden. Overdag voelt hij zich daardoor onuitgerust en afgemat. Deze “tijd van spannend wachten” eist veel van hem, maar hij ziet al “de laatste oorlogsnachten, Voordat de vrijheid eens verrijst.”
Tijdens de Eerste Wereldoorlog veranderde Italië van kant en sloot zich aan bij de Geallieerde machten (geleid door Frankrijk en Groot-Brittannië). In het gedicht De traditie getrouw doet Curt Bloch een beroep op het gevoel voor traditie van de Italianen en raadt hen aan de Duitsers opnieuw in de steek te laten. Als ze zich aansluiten bij de Britten, kunnen ze misschien nog iets redden voor zichzelf.
Met het gedicht De Duce is los verwijst Curt Bloch naar een gebeurtenis van de afgelopen week: de gevangen genomen Benito Mussolini werd op 12 september bevrijd uit zijn gevangenschap in het Gran Sasso-gebergte door een commando-operatie van Duitse parachutisten. “Opnieuw is het ondier vrij,” schrijft Bloch gefrustreerd, ze hebben de executie gemist. Maar het land wil niets meer met de “Duce” te maken hebben, hij is een “Hij is een pop aan Hitlers draad” zonder eigen macht.
De bevrijding van Benito Mussolini in de Abruzzen is ook het onderwerp van het stuk Spielerei. Het verhaal van de “huzarenstreek” van de Duitse helden in de strijd tegen honderden Italianen vindt Bloch sterk overdreven. Hij gelooft dat de Italiaanse kant opzettelijk geen echte weerstand heeft geboden, omdat koning Victor Emanuel en premier Badoglio zowel met de Duitsers als met de geallieerden op goede voet wilden staan. Dit “koninklijk spel” kan echter binnenkort door het Italiaanse volk aan stukken worden geslagen.
